راه هاي دفع چشم زخم
چشم زخم و راه هاي دفع آن: چشم زخم در روابط و تعاملات ميان انسان ها وجود دارد، امّا راهكار هاي مقابله و دفع اين آفت را بيان كرده اند. اصل وجود چشم زخم براساس آموزه هاي وحياني قطعي است، چنان كه در روايات متعددي آمده است: «العين حقّ» يعني وجود چشم زخم حقّ است و واقعيت دارد. (1)در تاريخ صدر اسلام نقل شده است كه گروهي از طايفه بني اسد به چشم زخم معروف بودند، و در شأن نزول آيه 51 سوره قلم كه به آيه «وان يكاد» معروف است، بسياري از مفسران اين مطلب را نقل كرده اند. (2) همچنين حضرت يعقوب(ع) به فرزندان خود سفارش مي كند كه از درهاي مختلف و به صورت پراكنده وارد شهر شوند (تا از چشم زخم در امان باشند) (3)از طرفي تجربه انساني نيز وجود چنين امري را تأييد مي كند، اما آنچه بايد بدان توجه داشت جلوگيري از افراط جامعه در اين مقوله است كه بسياري از وقايعي كه مستند به چشم زخم نيستند به آن نسبت داده مي شود. بنابراين نبايد هر اتفاقي كه رخ مي دهد را بدون علت يابي و ريشه يابي علل آن به چشم زخم نسبت داد، آن هم با اشاره به شخص خاصي كه چشم زخم دارد. چنين برخوردي زمينه ساز ايجاد فتنه، قطع ارتباط با رحم و سلب اعتماد نسبت به ديگران مي شود.مطلب ديگر راه هاي دفع آفت چشم زخم است كه براساس آموزه هاي وحياني به موارد زير اشاره مي شود:

1-  خواندن«وان يكاد». درمان و مانع چشم زخم خواندن آيه 51 سوره قلم:«وان يكاد» است. خواندن سوره ناس و فلق نيز سفارش شده است.(4)
2- دادن صدقه. درمان و مانع همه خطرات از جمله چشم زخم "صدقه" است چنان كه آمده است: «همانا صدقه، هفتاد بلا از بلاياي دنيا را دور مي كند.»(5)
3- دود كردن اسپند. در عربي به واژه «حرمل» تعبير شده و در روايات هم آمده است. از امام علي(ع) نقل شده است: «هيچ بوته اسپندي نيست مگر اين كه ملائكه اي با آن هست و از آن محافظت مي كند تا به (دست) كسي كه قرار است برسد. «آن گاه ملائكه همراه آن شخص مي روند و از او محافظت مي كنند.» (6) حضرت در ادامه فرمود: «در اصل (دانه) اسپند بوي خوش است و در فرع (ريشه و شاخه آن) درمان 72درد است» (7) در طبّ النّبي(ص) و طبّ الرّضا(ع) نيز رواياتي آمده است و به تجربه هم ثابت شده است. لذا هنگام دود كردن اسپند، قرائت آيات و سوره هاي ذكر شده و يا حتّي آيه الكرسي و پناه بردن به قدرت لايزال الهي و صدقه دادن اشكال ندارد.
4- چشم زخم در برخي افراد يك امر طبيعي يا اختياري است و مي توان از آن جلوگيري كرد. بعضي گفته اند: چشم كسي كه از روي حسادت يا از روي شگفتي به موردي حسّاس مي شود، تشعشعي از خود ساطع مي كند، كه شايد بتوان گفت اين حالت قدرت نفس آن شخص است. بي شك چشم زخم به عنوان علّت ناقصه و در طول علّت فاعلي حقيقي يعني خداوند متعال قرار دارد و به اذن او تأثير مي گذارد. امّا اين قدرت تحت اختيار و اراده آن شخص نيست كه زخم خود را تنها نثار دشمنان كند، با اين همه كسي كه چشم او دچار اين قدرت شده است، شايسته است به نكات زير براي جلوگيري از آسيب رساني كمتر به مؤمنين توجّه كند:

الف) اگر مي داند اين قدرت در چشم هاي اوست تا جایی که ممكن است به اموري كه مورد شگفتي يا حسادت او است، نگاه نكند، يا اگر نگاه كرد فوری روي خود را برگرداند و با دعا و توسل اثر آن نگاه را از بين ببرد.
ب) اگر چيزي به ذهن چنين شخصي خطور كرد با ذكر «لاحول ولاقوّه الا بالله العليّ العظيم» به قدرت خدا اقرار كند و به او پناه ببرد.
ج) هر چه ايمان به خدا، معاد و عقايد مذهبي محكم تر باشد، اموري مثل چشم زخم در آن جا زمينه بروز و ظهور كمتري پيدا مي كند و در صورت رعايت اين موارد و اصول مربوطه اگر احيانا چشم زخمي اتفاق افتاد، ديگر آن شخص مقصر نيست.

پانوشت:
1.مستدرك الوسايل، ج 1، ص 422.
2.بحارالانوار، ج 6، ص 39.
3.يوسف- 67.
4.بحارالانوار، ج 92، ص 124.
5.كافي، ج 4، ص 6.انّ الصّدقه لتدفع سبعين بليه من بلايا الدّنيا.
6.مستدرك الوسائل، ج 61، ص 64.
7.همان.